Celiakia to najprościej mówiąc – nietolerancja glutenu. Jest to zaburzenie trawienne spowodowane nieprawidłową reakcją immunologiczną na gluten. Jest to białko naturalnie występujące w produktach zbożowych (żyto, pszenica, owies, jęczmień). Niekiedy gluten jest składnikiem leków, witamin czy kosmetyków. Celiakia charakteryzuje się brakiem zdolności trawienia glutenu przez organizm. U niektórych osób występuje łagodna nietolerancja glutenu, zwana po prostu nietolerancją glutenu. Celiakia natomiast jest cięższą odmianą nietolerancji i jest chorobą autoimmunologiczną. Osoby z tą chorobą muszą usunąć z diety wszystkie produkty zawierające gluten. Na szczęście problem stał się dość powszechny, także za sprawą dietetyków i na rynku mamy coraz więcej produktów “gluten free”.
Celiakia – objawy
Objawy różnią się u dzieci i dorosłych. Najczęściej problemy są związane z układem pokarmowym, jednak mogą także wpływać na inne części ciała.
Celiakia u dzieci
Dzieci z celiakią mogą być bardziej nerwowe i szybciej się męczą. Czasami zauważa się również mniejszy wzrost u tych dzieci. Do pozostałych objawów należą:
- bóle i wzdęcia brzucha;
- biegunka lub zaparcia;
- wymioty;
- jasne i śmierdzące stolce;
- utrata masy ciała.
Objawy u dorosłych
Dorośli odczuwają również problemy ze strony układu pokarmowego, jednak częściej dotyczy to innych części organizmu. Do objawów należą:
- anemia;
- drgawki;
- problemy skórne;
- ból stawów;
- kruchość kości;
- zmęczenie;
- nieregularne miesiączki;
- drętwienie kończyn;
- przebarwienie zębów;
- poronienia;
- wysypka skórna.
Około 20% dorosłych ma opryszczkowe zapalenie skóry, objawiające się swędzącą wysypką, guzami i pęcherzami. Mogą one wystąpić na kolanach, pośladkach.
Niektóre osoby z celiakią nie mają żadnych objawów. Jednak nadal mogą rozwinąć się długotrwałe komplikacje w wyniku choroby.
Celiakia – czynniki ryzyka
Choroba występuje częściej u osób, gdzie w rodzinie występowało już to schorzenie. Również osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne są bardziej narażone na tą chorobę. Inne schorzenia, które podwyższają ryzyko wystąpienia celiakii to:
- toczeń;
- cukrzyca;
- zespół Downa;
- reumatyzm;
- zespół Turnera;
- choroby tarczycy;
- nietolerancja laktozy;
- nowotwór jelit;
- chłoniak jelitowy.
Rozpoznanie
Wstępna diagnoza następuje po wywiadzie medycznym i badaniu fizykalnym. Lekarz może również zlecić różnego rodzaju testy, które pomogą w diagnozie. Najczęściej jest to badanie krwi, w której oznacza się specjalne przeciwciała. Osoby z celiakią mają z reguły wysoki poziom przeciwciał EMA i tTGA. Testy warto przeprowadzić, gdy gluten jest jeszcze w diecie (ewentualnie przed badaniem można zjeść posiłek glutenowy).
Badania diagnozujące celiakię obejmują, pełną morfologię kwi, a ponadto testy:
- czynności wątroby;
- cholesterolu;
- albuminy w surowicy;
- poziomu fosfatazy alkalicznej.
Jeżeli osoba ma objawy skórne, można również zdiagnozować celiakię, badając skórę pod mikroskopem (biopsja).
Leczenie
Leczenie polega na całkowitym odstawieniu glutenu. Jest to jedyny sposób leczenia i skuteczny. Jeśli nie wiesz jak jeść bezglutenowo, zapytaj lekarza lub porozmawiaj z dietetykiem. Obecnie żywienie bezglutenowe jest łatwe, gdyż w każdym supermarkecie dostaniemy takie produkty.
Na jakie produkty powinny uważać osoby z celiakią?
Utrzymanie diety bezglutenowej nie jest łatwe. Na szczęście wiele firm produkuje obecnie produkty bezglutenowe, które można znaleźć w różnych sklepach spożywczych i specjalistycznych sklepach ze zdrową żywnością. Osoba z tą chorobą powinna zawsze czytać opakowania produktów.
Jeśli masz celiakię, ważne jest, aby wiedzieć, które pokarmy są bezpieczne. Oto seria wskazówek żywieniowych, które pomogą Ci określić, co jeść, a czego unikać.
Unikaj następujących składników:
- pszenica
- orkisz
- żyto
- jęczmień
- pszenżyto
- bulgur
- durum
- mąka
- mąka graham
- kasza manna
Unikaj, chyba że na etykiecie jest napisane bezglutenowe:
- piwo
- chleb
- ciasta i ciasta
- cukierek
- płatki
- ciasteczka
- krakersy
- grzanki
- sosy
- owies
- makaron
- przetworzone wędliny, kiełbaski i hot dogi
- sosy sałatkowe
- sosy (w tym sos sojowy)
Możesz jeść te bezglutenowe zboża i skrobie:
- gryka
- kukurydza
- amarant
- maranta
- mąka kukurydziana
- mąka z ryżu, soi, kukurydzy, ziemniaków lub fasoli
- tortille kukurydziane
- Komosa ryżowa
- ryż
- tapioka
Zdrowa, bezglutenowa żywność to:
- świeże mięso, ryby i drób, które nie są panierowane, panierowane ani marynowane
- owoc
- większość produktów mlecznych
- warzywa skrobiowe, takie jak groszek, ziemniaki, w tym słodkie ziemniaki i kukurydza
- ryż, fasola i soczewica
- warzywa
- wino, alkohole destylowane, cydry i napoje spirytusowe
