Ruch to zdrowie – prewencja chorób serca i układu sercowo-naczyniowych.
Choroby serca i układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów w Polsce jak i na świecie. Ich rozwój trwa przez długie lata, nie dając niepokojących objawów. Wśród grupy chorób serca i układu sercowo-naczyniowego najczęściej występującą jest nadciśnienie tętnicze, które dotyka aż 1/3 Polaków. Z definicji mówimy o tej chorobie, gdy przez dłuższy czas wartość ciśnienia skurczowego utrzymuje się powyżej 140 mmHg a rozkurczowego 90 mmHg. Choroba nadciśnieniowa należy do schorzeń o przewlekłym charakterze, przebiegająca z okresami zaostrzeń i poprawy, co może stwarzać ryzyko zagrożenie życia w wyniku zawałów serca, utraty wzroku czy uszkodzenia nerek.
Do poważnych schorzeń zaliczana jest również miażdżyca w wyniku, której dochodzi do zwężenia światła tętnic przez tworzenie się blaszki miażdżycowej zbudowanej głównie z cholesterolu. Zmniejszenie przepływu krwi spowodowane pojawieniem się płytek miażdżycowych, wyrastających ze światła tętnic może doprowadzić do niedotlenienia różnych narządów wewnętrznych, a w konsekwencji do martwicy. Szczególne zagrożenie stanowi zablokowanie przepływu krwi w naczyniach, którymi krew płynie do kończyn dolnych, mózgu i mięśnia sercowego. Skutkiem tych zmian w poważniejszych przypadkach może być udar mózgu czy zawał mięśnia sercowego.
Choroby serca i układu krążenia – sposoby zapobiegania:
Zdecydowanie więcej korzyści na wielu płaszczyznach życia społecznego przynosi zapobieganie niż leczenie wielu schorzeń. Profilaktyka chorób układu krążenia powinna być wdrożona już od najmłodszych lat, gdyż badania jasno wskazują na zmniejszone ryzyko występowania chorób cywilizacyjnych w latach późniejszych. Do czynników ryzyka, które mogą prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem w toku naszego życia zaliczamy:
- nieodpowiednią dietę,
- małą aktywność fizyczną,
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- nieprawidłową masę ciała,
- stres,
- niewłaściwe ciśnienie krwi wynikające z wielu przyczyn i wiele innych.
Wdrożenie zdrowych nawyków w codzienny styl życia, daje nam szansę na uniknięcie poważniejszych następstw, w postaci rozwijającej „po cichu” choroby.
Aby wystrzec się niebezpieczeństwa jakie niesie ze sobą nieodpowiedni tryb życia, należy stosować się między innymi do poniższych wskazówek:
- Regularne i zdrowe odżywianie – dieta powinna być różnorodna i zbilansowana w taki sposób, aby dostarczała do organizmu wszystkich potrzebnych składników, które pozwolą zachować na długie lata zdrowie i dobrą kondycję. Powinna więc być bogata w owoce i warzywa oraz w produkty pełnoziarniste, a uboga w produkty zawierające nasycone kwasy tłuszczowe (głównie pochodzenia zwierzęcego). W jadłospisie powinno być jak najmniej wyrobów cukierniczych (bogatych w cukry proste), takich jak herbatniki, pączki, niektóre twarde margaryny, masło, tłuste mięso i wędliny, żywność typu fast food (hamburgery, frytki). Stosowanie się do tych zaleceń pomoże w utrzymaniu względnie stałego poziomu glukozy we krwi, ograniczy zjawisko insulinooporności oraz ryzyko rozwoju nadwagi. Ponadto unikniemy tzw. niedożywienia jakościowego (które wynika np. z niedoboru witamin i mikroelementów). Warto w tym miejscu zaznaczyć, że za najzdrowszą dietę z punktu widzenia nauki uznaje się aktualnie dietę Śródziemnomorską – co potwierdzają liczne badania naukowe.
- Ograniczenie spożycia alkoholu – spożywanie alkoholu nie jest zalecane przez lekarzy, gdyż w ogólnym rozrachunku negatywne skutki jego konsumpcji zdecydowanie przewyższają nad korzyściami.
- Rzucenie palenia – palenie tytoniu powoduję prawie w całym organizmie zmiany prowadzące do przedwczesnej śmierci. Bierne palenie, czyli przebywanie w środowisku, w którym inne osoby palą papierosy, zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca oraz zgonu z jej powodu o około 20%.
- Systematyczna aktywność fizyczna – stanowi podstawę skutecznej profilaktyki chorób układu krążenia, chorób psychicznych, cukrzycy i wielu innych. Pozwala utrzymać elastyczność naczyń krwionośnych na odpowiednim poziomie i tym samym zmniejszając opory przepływu krwi. U osób z zaburzeniami gospodarki lipidowej dochodzi pod wpływem wysiłku do bardzo korzystnych zmian powodujących zwiększenie stężenia poziomu cholesterolu HDL, posiadające właściwości przeciwmiażdżycowe. Serce jak każdy mięsień potrzebuje systematycznego codziennego treningu, który powinien trwać co najmniej 30 minut. Jaka to będzie forma ćwiczeń zależeć będzie od możliwości i kondycji danej osoby. Zaleca się wysiłek fizyczny o umiarkowanej intensywności. W prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego zalecany jest wysiłek wytrzymałościowy jak np.: trucht, marsz, jazda na rowerze, rolkach, czy pływanie.
Znakomitą formą ruchu jest również kajakarstwo, nie wymaga specjalnych umiejętności, a pozwala odpocząć psychicznie, wpłynąć na dobre samopoczucie, a co najważniejsze wzmocnić mięśnie i usprawnić krążenie krwi. Pływanie kajakiem z dala od zgiełku miast, wśród natury poprawia kondycję psychiczną, odpręża i co nie mniej istotne: daje szansę na pozbycie się tzw. zbędnych kilogramów oraz na wzmocnienie mięśni całego ciała. Masz ochotę rozpocząć niezapomnianą przygodę, a przy tym zadbać o swoje zdrowie? Zapraszamy na spływy kajakowe w Małopolsce: https://splywy-dunajcem.pl/.
Korzyści wynikające z uprawiania sportu dla układu krążenia to przede wszystkim:
- zmniejszenie spoczynkowej wartości skurczów serca, czyli zwolnienie tętna,
- zmniejszenie stresu,
- poprawa samopoczucia,
- zapobieganie powstawania zakrzepów w naczyniach krwionośnych dzięki zwiększonemu przepływowi krwi
- zmniejszenie częstości bólów wieńcowych u osób chorych.
- Kontrola poziomu cholesterolu– podwyższony poziom cholesterolu oraz jego frakcji LDL sprzyja rozwojowi miażdżycy.
- Kontrola poziomu cukru we krwi – przy nieprawidłowych wartościach poziomu cukru we krwi dochodzi do zaburzeń metabolicznych, które sprzyjają rozwojowi chorób układu krążenia.
- Korzystanie z programu „Profilaktyki Chorób Układu Krążenia NFZ” – lekarz przeprowadzi z Tobą wywiad i skieruje Cię na badania (pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz badania biochemiczne). Następnie, na ich podstawie lekarz dokona oceny ryzyka wystąpienia choroby serca i chorób układu krążenia oraz wskaże, w zależności od potrzeb, dalsze zalecenia i zaleci ewentualne leczenie.
Podsumowując:
Prowadzenie profilaktyki pierwotnej, tj. m.in. promowanie zdrowego stylu życia, należy do jednych z ważniejszych zadań lekarzy, gdyż prawidłowo prowadzona promocja i profilaktyka zdrowotna istotnie wpływa na poprawę jakości i długości życia pacjentów. Programy profilaktyczne należy wdrażać już od najmłodszych lat wśród populacji ogólnej, gdyż jak pokazują badania, osoby aktywne fizycznie i wolne od nałogów rzadziej zapadają m.in. na choroby serca i układu krążenia. Ruch, regularne ćwiczenia i zdrowa, zbilansowana dieta nie kosztują nas wiele, a mogą istotnie wydłużyć nasze zdrowie i życie!
Piśmiennictwo:
- Piotr Jankowski, Zasady profilaktyki chorób układu krążenia w 2018 roku, Kardiologia Inwazyjna nr 5 (12), ROK 2017
- https://pacjent.gov.pl/, Program Profilaktyki Chorób Układu Krążenia (CHUK)
- D. Maciąg, K. Grzegorska, M. Cichońska, J.T. Marcinkowski, Profilaktyka chorób układu krążenia prowadzona w podstawowej opiece zdrowotnej