POChP czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc jest groźną chorobą, dotyczącą najczęściej palaczy tytoniu. Postępujący charakter POChP sprawia, że konsekwencje związane z chorobą zauważalne są dopiero po latach od początku problemu. POChP w około 80% powstaje na skutek palenia papierosów.
Obturacyjna choroba płuc jest mniej medialnym problemem niż rak płuca, stanowi jednak nie mniej poważny problem oraz jest, podobnie jak rak płuca, jedną z bardziej istotnych przyczyn śmierci na świecie.
Obturacyjna choroba płuc jest mniej medialnym problemem niż rak płuca, stanowi jednak nie mniej poważny problem oraz jest, podobnie jak rak płuca, jedną z bardziej istotnych przyczyn śmierci na świecie.
Od palenia do ostatecznych konsekwencji
Schemat prowadzący od palenia tytoniu do pełnoobjawowego POChP przedstawia się następująco:
- Drażniący dym uszkadza rzęski dróg oddechowych oraz powoduje nadprodukcje śluzu
- Obturacja (zmniejszenie przekroju) oskrzeli i oskrzelików na skutek nadprodukcji śluzu i zniszczenia rzęsek prowadzi do ograniczenia przepływu powietrza
- Ograniczony przepływ powietrza skutkuje zwiększonym ciśnieniem w pęcherzykach płucnych oraz doprowadza do ich pękania i powstania rozedmy (przestrzeni pojawiającej się na skutek pękania pakietów pęcherzyków).
- Dochodzi do upośledzenia wymiany gazowej w płucach
- Dalszy rozwój nadciśnienia płucnego wiąże się z pojawieniem się objawów z innych niż płuca narządów. Dochodzi do utraty masy mięśniowej i wagi. Energia niezbędna do pompowania krwi przez uszkodzone płuca skutkuje zaburzeniami sercowo-naczyniowymi. Nadciśnienie prowadzi między innymi do niewydolności serca oraz ryzyka pojawienia się zawałów serca. Zwiększone zostaje ryzyko udarów mózgu. Uszkodzenie płuc znacznie zwiększa ryzyko wykształcenia raka płuc.
Diagnostyka POChP
Diagnostyka POChP opiera się w dużej mierze na wywiadzie lekarskim oraz czynnikach ryzyka (palenia tytoniu).
Częste objawy to: przewlekły kaszel, postępująca duszność, zmieniony tor oddechowy, sinica, depresja. Wśród ludzi dobrze tolerujących niedotlenienie zamiast do sinicy dochodzi do znacznego spadku wydolności fizycznej i utraty masy ciała.
Ważnymi badaniami pomagającymi postawić diagnozę są: spirometria, zdjęcie RTG, pulsoksymetria, morfologia krwi oraz EKG (ocenia szkody w sercu). Rzadką przyczyną POChP jest genetycznie uwarunkowany niedobór enzymu – alfa1 antytrypsyny. Badania w kierunku uwarunkowań genetycznych są szczególnie istotne wśród osób poniżej 45 roku życia, niepalących tytoniu.
Różowy dmuchacz i siny sapacz
Obraz kliniczny osoby cierpiącej na POChP najczęściej przybiera jedną z dwóch postaci: postać „różowego dmuchacza” (pinkpuffer) lub postać „sinego sapacza” (bluebloater). Mimo, że terminy te są przestarzałe, pozwalają na dosyć obrazowe ujęcie, w jasne ramy, typowych objawów.
- Różowy dmuchacz – jest to zespół cech wyglądu chorego, w przypadku kiedy dominującym problemem chorego jest rozedma. Charakterystycznymi cechami „dmuchacza” są: szczupła budowa ciała, oddychanie przez usta, skłonność do podpierania się w celu ułatwienia oddychania, silnie rozwinięte dodatkowe mięśnie oddechowe oraz silne duszności.
- Siny sapacz – zespół cech w przypadku kiedy dominującym problemem jest zapalenie oskrzeli. Cechami „sapacza” są: otyłość, silnie widoczna sinica nosa, ust, uszu, opuszków palców, mniej odczuwalna duszność niż w przypadku dmuchacza.
Opisany podział ulega zacieraniu wraz z postępem choroby, nie ma również wpływu na metody leczenia ani diagnozowania choroby. Różnice cech fizycznych w POChP wynikają ze zmienności osobniczych wśród ludzi, indywidualnych warunków fizycznych.
Leczenie POChP
Najważniejszym czynnikiem opóźniającym postęp choroby jest zaprzestanie palenia papierosów. Oprócz rzucenia tytoniu niezwykle ważny jest regularny wysiłek fizyczny. Istotne jest odpowiednie odżywianie. Otyłość pogarsza rokowania, najlepiej doprowadzić do osiągnięcia optymalnego BMI. Niewystarczająca podaż kalorii również może być groźna dla chorującego na POChP. Wysiłek związany z potrzebą kompensowania uszkodzonego układu oddechowego, musi być zbilansowany dostarczeniem odpowiedniego ładunku energii w pożywieniu.
Leczenie POChP zawiera metody niezwiązane z podawaniem leków takie jak tlenoterapia oraz wspomaganie wentylacji. W zaawansowanej formie choroby niezbędna jest opieka paliatywna, często na oddziałach intensywnej terapii.
Leki ograniczające postęp choroby mają na celu rozszerzyć drogi oddechowe. Stosowane są podobne leki jak w przypadku astmy. Wykorzystywane grupy leków to podawane wziewnie B2 mimetyki, wziewne leki przeciwcholinergiczne, wziewne glikokortykosteroidy oraz inne.
Niekiedy stosowane są metody chirurgiczne, w tym przeszczepienie płuc.
Istotnym elementem strategii przeciwdziałania POChP jest rzucenie palenia tytoniu. Pomoc w rzuceniu palenia jest możliwa do uzyskania dzięki konsultacji lekarskiej. Podejrzenie POChP wymaga przeprowadzenia dokładnych badań medycznych.
