Flora bakteryjna – jej odpowiednie utrzymanie w organizmie jest niezwykle ważne do zapewnienia odpowiedniego funkcjonowania organizmu człowieka. W przewodzie pokarmowym zasiedlonych jest ponad 1000 różnych rodzajów bakterii. O składzie flory bakteryjnej decyduje między innymi rodzaj stosowanej diety, wiek, stan zdrowia czy przyjmowanie leków. Do najliczniejszej grupy bakterii układu pokarmowego zaliczamy Bacteroide sp. Szacuje się, że stanowią one ok. 25% całej flory bakteryjnej. Niezwykle ważną rolę w rozwoju układu odpornościowego jelit odgrywają bakterie z grupy Bifidobacterium sp. Zasiedlają one głównie jelita i korzystnie wpływają na przebieg różnych chorób np. biegunki. Wytwarzają one kwas mlekowy, który obniża pH i tym samym chroni przed kolonizacją jelita przez patogenne szczepy bakteryjne, dlatego wysoki ich poziom przyczynia się do ogólnego stanu zdrowia człowieka. Zadbanie o odpowiedni mikrobiom przewodu pokarmowego wpływa na szeroko pojmowane samopoczucie oraz stan zdrowia.
Zaburzenie flory bakteryjnej
Terapia antybiotykami w trakcie choroby eliminuje nie tylko szkodliwe dla nas bakterie, ale co gorsza niszczy naszą naturalną mikroflorę. Antybiotyki nie rozróżniają bakterii chorobotwórczych od bakterii pożytecznych w wyniku czego może dochodzić do wyjałowienia naszej fizjologicznej flory bakteryjnej, która jest niezwykle ważna, aby utrzymać odpowiednie funkcjonowanie organizmu. Stąd po zakończeniu kuracji antybiotykami mogą towarzyszyć nam różne skutki uboczne. Według niektórych doniesień, aby nasza flora bakteryjna wróciła do stanu sprzed jednej kuracji antybiotykiem, nasz organizm potrzebuje na regenerację aż pół roku. Skutki uboczne po antybiotyku objawiają się w postaci problemów z układem pokarmowym: pojawiają się biegunki i zaparcia, zaś w trudniejszych przypadkach może nawet dojść do powstania grzybicy lub wzrostu wagi spowodowanej zaburzeniem procesów trawiennych.
Negatywny wpływ na mikrobiotę jelit wywierają także niesteroidowe leki przeciwzapalne, inhibitory pompy protonowej czy inhibitory receptora histaminowego H2.
Flora bakteryjna: Probiotyk z greckiego oznacza „dla życia”
Wspomaganie naturalnej flory jelitowej poprzez suplementację probiotyków nabiera coraz większego znaczenia. Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) z 2002 roku, probiotyki to mikroorganizmy, które suplementowane w odpowiednich dawkach, działają prozdrowotnie. Rodzaj szczepów probiotycznych ma znaczenie, klinicznie udowodnione działanie wykazują Saccharomyces boulardii u dorosłych i Lactobacillus rhamnosus u dzieci. Zaleca się stosowanie jeden lub dwa razy dziennie probiotyku z zachowaniem odstępu czasowego pomiędzy dawką antybiotyku a probiotykiem. Aby jak najlepiej odbudować florę, probiotyk powinien być podawany przez cały okres terapii antybiotykiem oraz kilka dni po jej zakończeniu. Istnieje możliwość naturalnego wspierania mikrobiomu przewodu pokarmowego poprzez spożywanie jogurtów, kefirów, maślanek, a także wszelkiego rodzaju kiszonek: kapusty, ogórków. Wadą wymienionych produktów jest to, że wykazują one dużą wrażliwość na kwas żołądkowy. W preparatach z apteki problem ten został rozwiązany poprzez zastosowanie zewnętrznej powłoki białkowej w kapsułkach, chroniącej bakterie przed wpływem środowiska pokarmowego. Stosowane są w leczeniu biegunek, zespołu jelita drażliwego, atopowego zapalenia skóry, infekcji układu moczowo-płciowego.
Preparatami, które wspomagają zdrowie jelit i wpływają pozytywnie na stan mikrobiomu są synbiotyki. Nazwę tą określa się połączenie probiotyku z prebiotykiem, które wykazują działanie synergistyczne. Prebiotyki stymulują wzrost i/lub aktywność bakterii w układzie pokarmowym np. oligosacharydy, fruktooligosacharydy. Przykładowo prebiotyk – oligofruktoza stymuluje namnażanie się w przewodzie pokarmowym bakterii z rodzaju Bifidobacterium. Odpowiednio dobrany synbiotyk może także wykazywać działanie prewencyjne, między innymi w zapobieganiu atopowemu zapaleniu skóry dzieci do drugiego roku życia.
Flora bakteryjna: Synbiotyki dla dzieci
Jeśli poród nie odbył się naturalnie, a mama karmiąca lub dziecko przyjmuje antybiotyk czy też dziecko karmione jest preparatami mlekozastępczymi warto podawać synbiotyki dla niemowlaka tuż po urodzeniu, oczywiście po konsultacji z lekarzem. Środki te umożliwią skolonizowanie przewodu pokarmowego noworodka korzystnymi bakteriami probiotycznymi, jeśli wynikanie taka potrzeba. Dodanie do mleka modyfikowanego bakterii z rodzaju Bifidobacterium zapobiega biegunkom infekcyjnym u niemowląt karmionych sztucznie.
Flora bakteryjna: Preparaty
W aptekach można kupić synbiotyki, które zwykle zawierają inulinę lub oligofruktozę jako prebiotyk i kompozycję szczepów bakterii probiotycznych. Do produkcji probiotyków wykorzystuje się organizmy probiotyczne, które są symbiotykami: Lactobacillus acidophilus, L. salivarius, Bifidobacterium bifidum, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, grupy Pediococcus, Streptococcus, Leuconostoc. Natomiast jedynym organizmem niesymbiotycznym probiotycznym jest Saccharomyces boulardi i pleśnie Aspergillus oryzae, A. Niger. Można je spotkać w preparatach farmaceutycznych takich jak: Trilac, Acidolac, Dicoflor. W aptece są również dostępne takie środki jak:
- Lakcid – szczepy Lactobacillus rhamnosus obecne w produkcie leczniczym, podobnie jak inne bakterie kwasu mlekowego kolonizują śluzówkę jelit i normalizują skład mikroflory przewodu pokarmowego, zwłaszcza po jego wyjałowieniu w wyniku stosowania antybiotykoterapii.
- Lacidofil – zawiera bakterie kwasu mlekowego występujące naturalnie w przewodzie pokarmowym człowieka. Stanowią naturalną barierę ekologiczną, chronią przed drobnoustrojami chorobotwórczymi i utrzymują równowagę flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym.
- Vivomixx – to suplement diety w postaci proszku do sporządzania zawiesiny doustnej, zawierający 8 różnych szczepów, liofilizowanych żywych kultur bakterii kwasu mlekowego i bifidobakterii i szczepu Streptococcus thermophilus w ilości nie mniejszej niż 450 miliardów jednostek tworzących kolonie w jednej saszetce.
- Enterol – w jednej dawce zawiera 250 mg liofilizowanych drożdżaków Saccharomyces boulardii, które są substytutem flory jelitowej i działają w przewodzie pokarmowym jako mikroorganizmy zapobiegające biegunce.
Probiotyki ginekologiczne
Mikroflora pochwy może się zmieniać pod wpływem różnych czynników, takich jak np. faza cyklu miesiączkowego, higiena pochwy, ciąża, stosunek płciowy lub stosowanie środków antykoncepcyjnych. Stwarza mniej lub bardziej korzystne warunki dla zasiedlenia przez patogenne mikroorganizmy Niesie to za sobą ryzyko występowania różnego rodzaju infekcji bakteryjnych czy grzybiczych. Najistotniejszą rolę pełnią bakterie kwasu mlekowego, które utrzymują odpowiednie pH pochwy na poziomie 3,8 – 4,4, dzięki czemu kwaśne środowisko hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych i stanowi najważniejszy mechanizm ochronny przed bakteryjnymi infekcjami pochwy. Podawanie Lactobacillus sp. spowoduje odbudowę środowiska pochwy. Przykładem takich preparatów mogą być: Lacidofil, Lakcid, Lakcid forte, Trilac.
Zwracajmy uwagę na odpowiednią suplementacje flory bakteryjnej, aby zachować zdrowie ogólne, dlatego w tym celu skonsultujmy się z lekarzem lub farmaceutą, którzy chętnie udzielą wszelkiej fachowej porady.
Piśmiennictwo:
- com: Vaginitis,
- Progresses in vaginal microflora physiology and implications for bacterial vaginosis and candidiasi Womens Health,
- ChPL Invag,
- com: Vaginal infections,
- Eckard S.: Infekcje bakteryjne.MedPharm Polska,
- ChPL Lacidofil
- Mojka, Probiotics, prebiotics and synbiotics – characteristics and functions,
