Staw skokowy ze względu na swoją budowę i działające na niego obciążenia należy do najbardziej narażonych na kontuzję stawów w obrębie kończyny dolnej
Mimo powszechności urazu stawu skokowego jego diagnostyka i terapia wciąż bywają lekceważone, co w 20% przypadków skutkuje w przyszłości przewlekłą niestabilnością. Mówimy wtedy o „nawykowym skręceniu stawu skokowego”.
Udowodniono również, że 80% przypadków zwyrodnień powstaje wskutek późnych powikłań skręcenia.
Do struktur zabezpieczających staw należą mięśnie wraz z ich ścięgnami oraz włókna proprioreceptywne w nich zawarte informujące o położeniu stawu/ciała w przestrzeni. Ich uszkodzenie (trwałe lub nietrwałe) w dużym stopniu przyczynia się do niestabilności.
Mechanizm urazu wydaje się być oczywisty a terapia prosta jednak warto pamiętać, że w trakcie skręcenia dochodzi m.in. do uszkodzenia mechanoreceptorów torebki stawowej co niesie za sobą takie konsekwencje jak zaburzony odbiór ułożenia stopy, osłabienie siły mięśniowej grupy strzałkowej, deficyty neurologiczne.
Najczęstszym typem skręcenia jest skręcenie inwersyjne (boczne) skutkujące uszkodzeniem (w różnym stopniu) więzadła skokowo-strzałkowego przedniego (ATFL). Przyczyną urazu może być nagłe postawienie stopy na nierównej powierzchni podczas uprawiania sportu (czy też w trakcie spaceru), nieprawidłowe lądowanie z wyskoku lub utrata kontroli i niefortunne poprowadzenie kroku.
Do typowych dolegliwości należą:
-ból, szczególnie dokuczliwy przy próbie chodu,
-obrzęk,
-krwiak,
-zmniejszony zakres ruchomości w stawie.
Pacjent po przebytym, niedoleczonym urazie zgłasza problemy w funkcjonowaniu podczas standardowych czynności. Chwila nieuwagi powoduje nieprawidłowe „stąpnięcie” i nawrót kontuzji. W przypadku podejrzenia ponownego wystąpienia skręcenia warto zastosować kilka testów ułatwiających diagnostykę. Będzie to m.in. badanie zakresu ruchomości w stawie, próba Romberga, badanie siły mięśni piszczelowych, test szuflady dla stawu skokowego. Przydatne może okazać się również badanie RTG obrazujące zmiany zachodzące w obrębie urazu.
Leczenie w dużym stopniu zależy od rozległości uszkodzenia jednak standardowym protokołem sprawdzającym się w przypadku skręcenia jest tzw. P.O.L.I.C.E, czyli:
- P (protection)- ochrona
- O.L (optimal loading)- stopniowe uruchamianie i obciążanie stawu
- I (ice)- chłodzenie
- C (compression)- ucisk
- E (elevation)- elewacja
W początkowej fazie warto włączyć również terapię przeciwbólową.
Poza środkami farmakologicznymi w przypadku przewlekłej niestabilności stawu skokowego do terapii przeciwbólowej zalicza się techniki manualne, suche igłowanie, terapia tkanek miękkich oraz rolowanie mięśni podudzia.
Warto pamiętać, że nieleczony stan przewlekłej niestabilności może skutkować koniecznością interwencji chirurgicznej. W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych endoprotezoplastyka stawu bywa jedynym rozwiązaniem. Dlatego nie lekceważmy nawet drobnych urazów i korzystajmy z możliwości wizyty u specjalisty.
Bibliografia:
- Boruta P.M., Bishop J.O., Braly W.G., Tullos H.S. Acute lateral ankle ligament injuries: a literature review. Foot Ankle, 1990, 11(2):107–13
- Yanyu Chen „Diagnosis and Treatment of Chronic Ankle Instability”. IntechOpen 2019
- Stolarczyk A., Śmigielski R., Adamczyk G. Propriocepcja w aspekcie medycyny sportowej. proprioception in the aspect of sports medicine. Medycyna Sportowa, 2000, 107:23––26
- Li, Lu et al. “Function of ankle ligaments for subtalar and talocrural joint stability during an inversion movement – an in vitro study.” Journal of foot and ankle research vol. 12 16. 18 Mar. 2019, doi:10.1186/s13047-019-0330-5
