Nieswoiste zapalenia jelit: przyczyny, objawy, leczenie.

Do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit zaliczamy:

• wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG)
• choroba Leśniowskiego-Crohna (ChL-C)

Obie jednostki chorobowe różnią się między sobą zasięgiem choroby. WZJG występuje tylko w obrębie jelita grubego i bardzo często obejmuje odbytnicę, natomiast ChL-C w dowolnej części przewodu pokarmowego.  Jeżeli chodzi o rozmieszczenie stanu zapalnego to w przypadku WZJG mówimy o ciągłych obszarach zapalenia i ograniczone są one do błony śluzowej i powierzchniowych warstw błony podśluzowej, zaś w ChL-C ogniska zapalenia występują naprzemiennie ze zdrowymi  i obejmują całą grubość ściany przewodu pokarmowego.

Czynniki uczestniczące w etiopatogenezie WZJG:

Genetyczne: rodzinne występowanie; ustalono geny podatności na zachorowanie

Środowiskowe: bakterie flory jelitowej (flora bakteryjna w nieswoistych zapaleniach jelit różni się ilościowo i jakościowo od występującej u zdrowych. Duża szkodliwość niektórych szczepów    E. coli i Bacteroides vulgatus

Objawy:

Na nieswoistą chorobę zapalną jelit mogą wskazywać: przewlekła, nawracająca biegunka utrzymująca się kilka dni/ tygodni, często z domieszką krwi, nawracające bóle brzucha, nudności, utrata masy ciała, utrata apetytu, niedokrwistość, niewyjaśnione ogólne objawy choroby zapalnej (stany podgorączkowe i gorączka,  zwiększone stężenie CRP, leukocytoza, trombocytoza, hipoproteinemia). Spośród tych objawów biegunka i niedokrwistość są bardziej charakterystyczne dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a ból, utrata masy ciała i cechy stanu zapalnego – dla choroby Leśniowskiego-Crohna.

Objawy pozajelitowe występują u blisko połowy chorych z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit. Zaliczamy do nich:

• stan podgorączkowy i gorączkę,
• rumień guzowaty,
• obwodowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• rumień guzowaty
• choroby oczu – zapalenie nadtwardówki, twardówki lub błony naczyniowej.

Masz niepokojące objawy? Skonsultuj się online z lekarzem bez wychodzenia z domu.

Leczenie:

Schemat leczenia WZJG:

Dobór leków uzależniony jest od tego czy mamy do czynienia z aktywną postacią choroby, czy z okresem bezobjawowym (remisją) oraz od zasięgu zmian zapalnych.  U pacjentów, u których zmiany zapalne ograniczają się do odbytnicy stosuje się preparaty doodbytnicze w postaci czopków, wlewek, pianek. Leczenie doustne wdraża się w razie nieskuteczności podania miejscowego.

1. Aminosalicylany

MESALAZYNA (lek I wyboru) – Asamax, Salofalk, Pentasa,

Mechanizm działania nie został dotychczas w pełni wyjaśniony. Na podstawie badań in vitro sugeruje się hamujące działanie mesalazyny na lipoksygenazę,  wykazuje zatem właściwości przeciwzapalne.

Działania niepożądane to głównie bóle i zawroty głowy, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, ból brzucha, biegunka, wzdęcia, nudności i wymioty

Przeciwwskazaniem są ciężkie zaburzenia czynności nerek lub wątroby.

SULFASALAZYNA p.o. 

• Wykazuje 3 mechanizmy działania :działanie przeciwzapalne wywierane przez powstającą miejscowo mesalazynę, immunosupresyjne w wyniku zahamowania metabolizmu limfocytów i granulocytów oraz zahamowania różnych układów enzymatycznych przez wszystkie trzy związki (sulfasalazyna, sulfapirydyna, mesalazyna), bakteriostatyczne sulfapirydyny powstającej miejscowo w okrężnicy.
• Dział. niepożądane: zaburzenia żołądka i jelit lub bóle głowy, może powodować zmniejszenie ruchliwości plemników oraz wpływać na płodność.
• P/wskazania: Nadwrażliwość na sulfonamidy lub salicylany, porfiria, niedrożność dróg moczowych lub jelit, dzieci w wieku poniżej 2 lat

2. Ciężkie przypadki WZJG

GKS – glikokortykosteroidy są skuteczne w leczeniu zaostrzeń WZJG, gdy preparaty pierwszego rzutu są nieskuteczne.

hydrokortyzon , budezonid, prednizon (Encorton), prednizolon ( Encortolon), metyloprodnizolon (Metypred)

Terapia tymi preparatami nie powinna trwać dłużej niż 3-6 tygodni, gdyż zwiększa się ryzyko efektów ubocznych takich jak: nadciśnienie tętnicze, upośledzenie tolerancji glukozy, hipokaliemia, przyrost masy ciała, choroba wrzodowa, zwiększone ryzyko złamań i osteoporoza.

3. Leki immunosupresyjne

azatiopryna , merkaptopuryna, cyklosporyna

Stosuje się je do podtrzymania remisji u pacjentów, którzy nie reagują na leczenie preparatami kwasu 5- aminosalicylowego.

Mechanizm działania polega na  uwalnianiu 6-merkaptopuryny, która jest antymetabolitem puryn, doprowadzając do zapobiegania proliferacji komórek uczestniczących w wyznaczaniu i nasilaniu odpowiedzi immunologicznej.

Do działań niepożądanych zaliczmy: leukopenie, małopłytkowość, nudności, wymioty, jadłowstręt, zastój żółci i zaburzenie czynności wątroby

Schemat leczenia-Choroba Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskeigo-Crohna jest nieuleczalna, dlatego celem terapeutycznym jest osłabienie stanu zapalnego jelit oraz zapobieganie powikłaniom. Na początku włączane są leki słabsze, obarczone mniejszym ryzykiem działań niepożądanych, czyli glikokortykosteroidy, sulfasalazyna (skuteczna w łagodnej postaci ChLC ograniczonej do jelita grubego), a w razie ich nieskuteczności leki silniejsze (leki immunosupresyjne). Nie powinno się stosować mesalazyny.

 Dieta w nieswoistych zapaleniach jelit powinna być urozmaicona, lekkostrawna oraz dobrze przyswajalna. Można to uzyskać poprzez gotowanie na wodzie/parze, przecieranie, miksowanie, pieczenie w folii.

Podsumowując rozpoznanie musi być ustalone na podstawie rzetelnie zebranego wywiadu i badania przedmiotowego, po wykonaniu niezbędnych badań dodatkowych. W pierwszej kolejności należy zawsze wykluczyć najczęstsze i najgroźniejsze dla danego wieku przyczyny dolegliwości. Dostatecznie szybko postawiona diagnoza pozwoli znacznie poprawić komfort pacjenta i spowolni proces chorobowy oraz poprawi jego komfort życia. Dlatego jeżeli zauważyłeś u siebie niepokojące symptomy umów się na wizytę.

Piśmiennictwo:

1. Interna Szczeklika
2. Mutschler farmakologia i toksykologia
3. http://chpl.com.pl/