Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego (dokrewny), który produkuje hormony regulujące procesy metaboliczne całego organizmu. Eutyreoza zależna jest od układu podwzgórze-przysadka. Nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego gruczołu objawiają się jako niedoczynność tarczycy lub jej nadczynność. Niedoczynność tarczycy jest wtedy, gdy hormonowy tarczycy są wytwarzane i wydzielane w stopniu niewystarczającym. m. Zaburzenia czynności tarczycy dotyczą około 7% dorosłej populacji, częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. Statystycznie u kobiet występuje około 5 razy częściej niż u mężczyzn.
Na poniższym schemacie (W.Janiec, Farmakodynamika 2) przedstawiono przyczyny oraz różne postacie niedoczynności tarczycy.
Właściwym, aktywnym metabolicznie hormonem jest trijodotyronina, która nasila przemiany energetyczne, zwiększa zużycie tlenu i tworzenie ciepła w organizmie, a w wątrobie wzmaga glikogenolizę i glukoneogeneze. Powoduje także wzrost receptorów LDL w błonie hepatocytów.
Niedoczynność tarczycy – objawy
Przyrost masy ciała, senność, trudności z koncentracją i spowolnienie myślenia, uczucie chłodu, łatwe marznięcie; skóra sucha, zimna, blada, o żółtawym zabarwieniu, zmniejszona potliwość, nadmierne rogowacenie naskórka, np. na łokciach, włosy suche, łamliwe i przerzedzone. Pełny obraz kliniczny niedoczynności tarczycy występuje u dorosłych, w wyniku pojawienia się tzw.: charakterystycznego obrzęku śluzowatego powstającego w następstwie odkładania się w tkance podskórnej glikozaminoglikanów.
Farmakoterapia
Niedoczynność tarczycy leczona jest głównie za pomocą leków syntetycznych. Lekiem pierwszego wyboru w leczeniu niedoczynności tarczycy jest lewotyroksyna (L-T4 [Eltroxin, Euthyrox N, Letrox]) stosowana w monoterapii. Celem farmakoterapii jest stopniowe uzyskanie eutyreozy oraz pożądanego stężenia TSH w surowicy. Wielkość dawki zależna jest od wielu czynników: wieku, beztłuszczowej masy ciała, ciąży, etiologi, nasilenia, chorób współistniejących, w szczególności chorób serca.
Dawkowanie dobierane jest indywidualnie pod kontrolą stężenia TSH w osoczu. Zazwyczaj dobowe zapotrzebowanie na LT4 wynosi: 1,6-1,8 µg/kg m.c. Większe dawki stosuję się w przypadku zakażenia na Helicobacter pylori, zanikowego zapalenia żołądka, a także celiakii. Leczenie lewotyroksyną zaczyna się od pełnej dawki lub częściowej, aż do osiągnięcia docelowego poziomu TSH. Wyjątkiem są choroby współistniejące jak np.: choroba wieńcowa. W tym przypadku postępowanie lecznicze rozpoczyna się od mniejszych dawek, czyli 12,5–25 µg/d, ze względu na ryzyko kumulacji leku. Natomiast u kobiet w ciąży zapotrzebowanie na hormony tarczycy wzrasta o 40%.
Wchłanianie i metabolizm
Warunkiem prawidłowego wchłonięcia preparatu LT4 jest zachowanie odpowiedniej kwasowości soku żołądkowego, którą może zmieniać spożycie posiłku, czy też przyjęcie innych leków.
Stwierdzono znaczne zmniejszenie wchłaniania LT4 niedługo przed posiłkiem lub podczas niego. Dlatego według zaleceń, aby zapewnić optymalne i jednolite wchłanianie, powinno się zażywać lek:
- 60 min przed śniadaniem lub
- 3 h po ostatnim posiłku
Należy zwrócić uwagę na oddzielenie (zawsze gdy jest to możliwe) innych leków lub suplementów, które mogą zakłócić wchłanianie, jak na przykład węglan wapnia.
Reasumując, endokrynolog po zdiagnozowaniu niedoczynności tarczycy, na podstawie wielu wytycznych indywidualnie ustala dla każdego pacjenta odpowiedni schemat dawkowania ,w którego oparciu będzie dążył do unormowania stężenia hormonów tarczycy.
Piśmiennictwo:
- Tunbridge WM, Evered DC, Hall R i wsp. The spectrum of thyroid disease in a community: the Whickham Survey. Clin Endocrinol (Oxf) 1977; 7: 481–493.
- E. Mutschler, G. Geisslinger, H. K. Kroemer, P. Ruth, Mutschler Farmakologia i toksykologia.
- Leczenie niedoczynności tarczycy. Podsumowanie wytycznych American Thyroid Association Task Force on Thyroid Hormone Replacement 2014
- Farmakodynamika, tom 2, podręcznik dla Studentów Farmacji
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005
Jeżeli masz nedoczynność tarczycy – umów się na konsultację lekarską online.
