Leki wpływające na układ krzepnięcia

• erytropoetyna – wytwarzana jest przez nerki w przypadku niedotlenienia, jest hormonem odpowiedzialnym za stymulowanie procesu wytwarzania czerwonych krwinek (erytrocytów), które transportują tlen z płuc do tkanek ciała. Z nerek EPO trafia ona do szpiku kostnego, gdzie pobudza proces tworzenia nowych erytrocytów. Zwiększona produkcja hormonu występuje do momentu, gdy poziom tlenu we krwi stanie się wystarczający do zaspokojenia potrzeb organizmu.
• trombopoetyna – pobudza proliferację i dojrzewanie megakariocytów. Wytwarzana głównie w wątrobie, śledzionie i szpiku,
• G-CSF – pobudza wzrost i dogrzewanie neutrofili oraz ich uwalnianie do szpiku
• M-CSF – pobudza wzrost kolonii makrofagów.
• GM-CSF – pobudza wzrost kolonii granulocytów i makrofagów.
  
  

Niedobór  czynników dojrzewania komórek szeregu erytropoetycznego, głównie żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego oraz deficyt erytropoetyny i wiele innych czynników prowadzą do NIEDOKRWISTOŚCI. Niedokrwistość jest stosunkowo częstym problemem w gabinetach lekarskich. W związku z tym lekarz rodzinny często przeprowadza wstępne i dalsze wyjaśnienia.  Szczególną wagę przypisuje się niedokrwistości z niedoboru żelaza, która często występuje w połączeniu z innymi przyczynami niedokrwistości, np. z niedokrwistością w chorobie przewlekłej. Badana jest również niedokrwistość u osób starszych, a szczególnie dotyczy to niedokrwistości spowodowana chorobą nerek. Wyróżniamy następujące rodzaje:

1. Niedokrwistości z niedoboru żelaza. Rozpoznanie ustala się na podstawie oceny kilku parametrów. Podstawowym badaniem jest morfologia krwi. Dobowe zapotrzebowanie na żelazo wynosi u kobiet ok. 2 mg, a u mężczyzn 1mg. W pokarmie żelazo występuję w postaci soli lub połączeń z białkami jako trójwartościowe. O tym stopniu utlenienia żelazo jest trudno przyswajalne przez błonę śluzową przewodu pokarmowego. W soku żołądkowym pod wpływem odpowiednich składników są redukowane do związków dwuwartościowych żelaza. Leczenie niedoborów żelaza polega na podawaniu preparatów żelaza dwuwartościowego drogą doustną : Tardyferon, Sorbifer Durules, Feroplex, Ferrum Lek. Powinny być podawane między posiłkami lub na czczo. Wchłanianie żelaza ułatwiają kwas askorbinowy i fruktoza.
   
   

2. Niedokrwistość megaloblastyczna. Głównymi lekami w tym przypadku niedokrwistości są witamina B12 oraz kwas foliowy.  Zaburzenie rozwoju erytrocytów spowodowana jest niedoborem witaminy B12 i/lub kwasu foliowego. Obie witaminy biorą udział w syntezie DNA w niedojrzałych komórkach szpiku. Nie wykształcają się erytrocyty (normocyty) tylko megalocyty, które wskutek zahamowania wielu podziałów przechodzą w zmniejszonej ilości do krwi obwodowej.
   
   

3. Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 – przyczynami anemii w tym rodzaju jest niezdolność śluzówki żołądka do produkcji czynnika wewnętrznego Castle’a np.: w wyniku atrofii śluzówki, resekcji żołądka, autoagresji przeciwko komórkom okładzinowym lub choroby jelit. W lecznictwie podaje się 2 postacie wit. B12: cyjanokobalamina i hydroksykobalamina (silniej wiąże się z białkami osocza  i stanowi naturalną formę zapasową).
   
   
4. Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego – objawia się zaburzeniami podziałów komórek układu krwiotwórczego. Niedobór kwasu foliowego daje szybsze objawy anemii! Rzadko daje objawy neurologiczne! W leczeniu stosuje się preparaty podawane doustnie i parenteralnie, jednak należy pamiętać, że suplementacja kwasem foliowym nie chroni przed neurologicznymi zmianami wywołanymi niedoborem witaminy B12.
   
   

Leki wpływające na układ krzepnięcia krwi.

Mechanizm krzepnięcia krwi jest procesem enzymatycznym, którego przebieg warunkuje wiele enzymów, kofaktorów oraz płytek krwi. Niedobór poszczególnych czynników krzepnięcia krwi powoduje zwolnienie lub zahamowanie  procesu krzepnięcia krwi i usposabia do powstania skaz krwotocznych.

1. Leki hamujące krzepliwość krwi można podzielić na:

• Heparynę – fizjologiczne  jej znaczenie opiera się na zapobieganiu powstawaniu skrzepów krwi w łożysku naczyniowym oraz przyspieszeniu rozkładu lipoprotein, zmniejszeniu odporności typu komórkowego, hamowanie reakcji antygenu z przeciwciałem i układu dopełniacza.  W lecznictwie wykorzystuje się głównie właściwości hamowania krzepnięcia krwi. Mechanizm hamowania krzepnięcia krwi polega na zwiększeniu we krwi aktywności antytrombiny III oraz hamowaniu aktywności czynnika Xa i w mniejszym stopniu czynników VIIa, IXa, XIa, XIIa, kalikreiny oraz hamowaniu agregacji płytek krwi. Heparyna jest rozkładana w przewodzie pokarmowym, dlatego podaje się ją podskórnie lub dożylnie. Heparyna znalazła zastosowanie w zapobieganiu powstawania zakrzepów w tętnicach i żyłach przed i po zabiegach chirurgicznych, przy wykonywaniu wymiennego przetaczania krwi, w ostrej fazie zawału mięśnia sercowego, w dializie przy użyciu sztucznej nerki.

• Leki hamujące aktywność trombiny – występujące endogennie to antytrombina III, która wydzielana jest w wątrobie, a następnie wydzielana do krwi,  zapobiega powstawaniu skrzepów krwi przez hamowanie aktywności czynnika IIa, Xa, w mniejszym stopniu czynników IXa, Xia, XIIa. Do otrzymywanych syntetycznie produktów leczniczych z tej grupy zaliczamy: argatroban oraz biwalirudyna.

• Leki hamujące agregację płytek krwi dzielimy je na:

1. a) leki hamujące aktywność cyklooksygenazy w płytkach krwi: kwas acetylosalicylowy, ibuprofen
2. b) leki hamujące agregację płytek krwi przez ADP: tiklopidyna, klopidogrel.
3. c) leki inaktywujące glikoproteinowe receptory IIb/IIIa – abciksimab stosuje się go z heparyna i ASA co zapobiega powstawaniu zakrzepów w czasie angioplastyki naczyń wieńcowych.

• Leki hamujące wytwarzanie płytek krwi: anagrelid (preparaty: Xagrid, Agrylin, Thromboreductin). Wskazaniem do ich stosowania jest nadpłytkowość wynikająca wtórnie z procesów rozrostowych w szpiku kostnym, w celu zmniejszenia liczby płytek krwi i zapobieżenia występowaniu zmian zakrzepowych
• Antagoniści witaminy K – do tej grupy związków należą: acenokumarol, dikumarol, klorydion, warfaryna. Mechanizm ich działania związany jest z blokowaniem przemiany witaminy K do postaci aktywnej, co powoduje zmniejszenie wbudowywania kwasu do syntetyzowanych w wątrobie czynników krzepnięcia. Przy stosowaniu antagonistów witaminy K wytwarzane czynniki krzepnięcia krwi są niepełnowartoścowe i nie aktywują procesu krzepnięcia.
• Leki defibrynujące (ankrod, batroksobina) są to oczyszczone frakcje jadów niektórych węży zawierające enzymy rozkładające fibrynogen. Stosowane są w celu zmniejszenia ilości fibrynogenu we krwi, zapobieżenia powstawaniu zakrzepów krwi w obrębie naczyń krwionośnych
• Leki trombolityczne (streptokinaza, urokinaza, anistreplaza, alteplza, t-PA) – stosowane są w celu rozpuszczenia skrzepów, które utrudniają ukrwienie ważnych dla życia tkanek i narządów. Wskazania do stosowania: zawał serca, zator płucny, zakrzepica żylna
  
  

Piśmiennictwo:

• Janiec, Kompendium farmakologii, wydawnictwo: Wydawnictwo Lekarskie PZWL
• Farmakodynamika, tom 2, podręcznik dla Studentów Farmacji
• Mutschler, G. Geisslinger, H. K. Kroemer, P. Ruth, Mutschler Farmakologia i toksykologia.