Otyłość – epidemia?

Otyłość osiągnęła rozmiary globalnej epidemii i jest powiązana z licznymi dodatkowymi chorobami, włączając w to nadciśnienie, cukrzycę typu II, dyslipidemię, obturacyjny bezdech senny i zaburzenia oddychania podczas snu, niektóre nowotwory oraz większość chorób serca. Nadmierna masa ciała dotyczy coraz większej grupy osób mieszkających w Polsce. Z powodu negatywnego wpływu na różne czynniki ryzyka związane z chorobami serca, otyłość ma olbrzymi wpływ na powstawanie niewydolności serca, choroby niedokrwiennej serca,  zawałów serca i migotania przedsionków, oraz jest ogólną przyczyną podwyższonej śmiertelności. Pomimo negatywnego wpływu, liczne badania udowodniły paradoks otyłości, który mówi, że osoby otyłe lub z nadwagą cierpiące na różnego rodzaju choroby serca miały lepsze prognozy w porównaniu z osobami, które nie cierpiały na otyłość.

Światowa organizacja zdrowia uznała otyłość za najczęściej występującą chorobę metaboliczną XXI wieku. U dorosłych, nadwagę definiuje się poprzez wskaźnik BMI (Body Mass Index), który zawiera się w przedziale od 25 do 29,9 kg/m^2, natomiast w przypadku otyłości BMI przyjmuje wartość powyżej 30 kg/m^2. Wyniki mogą być różne, zależnie od wieku, płci i rasy, jednak otyłość można mierzyć też innymi metodami, takimi jak średnica talii (WC), stosunek talii do bioder (WHR) i procentowy udział tłuszczu w organizmie, które czasem mogą być bardziej miarodajne. Ostatnie badania wskazują, że otyłość jest powiązana z większą liczba czynników, niż palenie papierosów, alkoholizm i ubóstwo, a przy obecnych trendach otyłość może nawet stać się główną przyczyną zgonów, przynajmniej w USA, wyprzedzając uzależnienie od papierosów. Otyłość może doprowadzić do skrócenia średniej długości życia, która stabilnie do tej pory wzrastała.

Jakie są konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi?

• Cukrzyca typu 2
• Choroby sercowo-naczyniowe na tle miażdżycy i nadciśnienie tętnicze
• Choroby układu oddechowego (zespół bezdechu nocnego)
• Niektóre nowotwory złośliwe
• Choroby zwyrodnieniowe kości
• Problemy psychologiczne
• Spadek jakości życia

Farmakoterapia w leczeniu nadwagi lub otyłości powinna być stosowana tylko jako dodatek do terapii zmieniającej styl życia, a nie jako jedyna interwencja. Zastosowanie farmakoterapii powoduje większą redukcję masy ciała i zwiększa długoterminową skuteczność leczenia w porównaniu z leczeniem obejmującym tylko zmianę stylu życia .

Zarejestrowanymi obecnie w Unii Europejskiej lekami wspomagającym redukcję masy ciała są:

• lek złożony z chlorowodorku naltreksonu +chlorowodorku bupropionu (preparat Mysimba) – obie te substancje czynne oddziałują na dwa główne obszary mózgu, konkretnie na jądro łukowate podwzgórza i mezolimbiczny dopaminergiczny układ nagrody. Wskazany do stosowania jako uzupełnienie diety o obniżonej kaloryczności i przy zwiększonej aktywności fizycznej w celu obniżenia masy ciała u pacjentów dorosłych
• liraglutyd – Analog ludzkiego glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), hormonu inkretynowego GLP-1 nasila zależne od glukozy wydzielanie insuliny z komórek β trzustki. Lek opóźnia również opróżnianie żołądka, zmniejsza masę ciała i masę tłuszczową poprzez hamowanie łaknienia i spożycia energii, co więcej poprawia kontrolę glikemii poprzez zmniejszenie stężenia glukozy we krwi na czczo i po posiłku u chorych na cukrzycę typu 2. Liraglutyd w sposób zależny od stężenia glukozy reguluje trzustkowe wydzielanie insuliny i glukagonu.
• orlistat – jest swoistym, długo działającym inhibitorem lipaz wytwarzanych w przewodzie pokarmowym. Jego działanie polega na zmniejszeniu wchłaniania tłuszczów i zmniejszeniu ilości dostarczanych organizmowi kalorii. Orlistat działa w świetle przewodu pokarmowego. Hamuje aktywność lipazy poprzez łączenie się z aktywnym centrum serynowym enzymu. Podczas stosowania zalecanej dawki orlistatu wchłanianie tłuszczów ulega zmniejszeniu o ok. 30%

Preparaty roślinne stosowane w otyłości

1. zmniejszające łaknienie
2. wpływ na metabolizm tłuszczów

• Ocet jabłkowy – pobudza geny odpowiedzialne za utlenienie kwasów tłuszczowych w wątrobie oraz  regularne spożywanie octu jabłkowego znacznie zmniejsza masę ciała. Preparaty:Apleplus forte, Apleplus + witaminy C i E
• Zielona kawa (kwas chlorogenowy) – spowalnia przyswajanie cukrów i ich transformację w kwasy tłuszczowe. Stymuluje spalanie i eliminację tłuszczów z tk. tłuszczowej. Przyspiesza metabolizm. Preparaty: Apleplus forte, Apleplus C, E.
• Gorzka pomarańcza- senefryna pobudza OUN, przez co przyspiesza przemianę materii –spala tkankę tłuszczową. Wpływa na: funkcjonowanie centralnego układu nerwowego, nie powoduje zaburzeń nastroju, nadmiernego zdenerwowania ani kołatania serca. Preparaty: Figura extraslim, SimpliQ
• Ananas – Bromelina jest to enzym, ułatwiający trawienie białek do aminokwasów; działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, przeciwzakrzepowe, działanie przeciwnowotworowe, Biotyna-wspomaga proces redukcji węglowodanów, Błonnik. Preparaty: Biogarden, Ananas w tabletkach.

1. centralne stymulatory zmniejszające apetyt

• kofeina – Pasta Guarana- metabolity kofeiny zawiera: Paraksantyna odpowiada za wzrost lipolizy, uwalniającej glicerol i wolne kwasy tłuszczowe do krwi jako źródeł energii. Teobromina to wazodylatator zwiększający ilość tlenu i składników odżywczych dostarczanych do tkanek, przyspiesza procesy kataboliczne, zwiększając zapotrzebowanie na tlen.
• Mate folium-Chemizm:Alkaloidy purynowe (kofeina, teobromina, teofilina),Flawonoidy,Saponiny tri terpenowe,Kwasy fenolowe( kawoilochinowe). Działanie:Pobudzająco, moczopędnie, inotropowo dodatnio, lipolityczne.Preparaty: Yerba Slim Active, herbatka fix.

1. Inne pomocnicze

• uspokajające – wpływ na reakcje emocjonalne
• moczopędne – usuwają płyny
• ułatwiające wypróżnianie – Lukrecja gładka
• zwiększające poziom hormonów tarczycy – jod – morszczyn – fucus
• Lukrecja: przeciwzapalne i ochronne dla żołądka, łagodzące i kojące dla dróg oddechowych, może podnieść ciśnienie krwi, przeczyszczające działanie, dzięki swojemu sycącemu efektowi i orzeźwiającemu charakterowi jest dobrym sojusznikiem w dietach, stanowi doskonały substytut tytoniu czy papierosa. Trzymanie korzenia w ustach i w dłoni oraz intensywny smak pastylki lukrecji ułatwia rzucenie nałogu. Preparaty: Normogran, Figure Herbapol.
• Morszczyn pęcherzykowaty- Związki jodu są niezbędne do wytwarzania przez tarczycę hormonów tyroksyny i trójjodotyroniny. Hormony te przyspieszają procesy przemiany materii, zapobiegają otyłości i przerostowi gruczołu tarczycowego. Polisacharydy mają zdolność pęcznienia w jelitach. Preparaty: Slim Figura 55+, Adipobonisan,Jodofix

Otyłość – wskazówki dodatkowe:

• Pamiętać o regularnym wysiłku fizycznym.
• Przed każdym posiłkiem wypijać szklankę wody.
• Dostarczać organizmowi odpowiednią ilość witamin i minerałów przy stosowaniu diety.
• W razie szybkiej utraty masy ciała kontrolować poziom kwasu moczowego.
• Nie przyjmować środków przeczyszczających do zmniejszania masy ciała.

Jeśli sam nie jesteś w stanie poradzić sobie z otyłością, skonsultuj się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniej terapii.

Piśmiennictwo:

1. Brończyk-Puzoń, A. Koszowska, J. Nowak, A. Dittfeld, J. Bieniek, Epidemiologia otyłości na świecie i w Polsce,
2. Seravalle, Obesity and hypertension, Pharmacol Res. 2017 Aug,
3. Pietrzykowska, B. Wierusz-Wysocka, Psychologiczne aspekty nadwagi, otyłości i odchudzania się.