W Polsce leki z amantadyną dostępne są w postaci tabletek lub kapsułek doustnych oraz roztworu do iniekcji. Można je dostać tylko na receptę i powinny być stosowane po szczegółowej konsultacji z lekarzem.
Na polskim rynku farmaceutycznym preparaty handlowe zawierające amantadynę to głównie Amantix oraz Viregyt-K.
Ze względu na dość dużą popularność w ostatnim czasie tych leków, mogą być problemy z ich dostępnością w aptekach.
W monoterapii przepisywana jest tylko w lekkich przypadkach, gdzie głównym objawem jest hipokineza. Najczęściej natomiast stosowana jest razem z lewodopą czy innymi lekami przeciwparkinowskimi.
Amantadyna jest szybko i całkowicie wchłaniana. W postaci iniekcji dożylnych jest szczególnie skuteczna w przypadku przełomów akinetycznych, czyli niemożności wykonywania ruchów przez pacjenta.
Amantadyna w zakażeniu wirusem grypy A
Amantadyna pierwotnie została zsyntetyzowana w celu walki z wirusami grypy. Obecnie w karcie charakterystyki produktu leczniczego jest informacja dotycząca wskazań w przypadku zakażeń wirusowych grypy tylko typu A, jednak jak się okazuje, obecnie jest mało skuteczna, gdyż wirus grypy wytworzył dużą oporność na ten lek. Mechanizm działania w walce z wirusem grypy typu A opiera się głównie na hamowaniu wczesnego stadium jego replikacji, za pomocą blokowania pompy protonowej wirusowego białka M2, tym samym doprowadzając do usunięcia otoczki wirusa i hamowania uwalniania jego materiału genetycznego, tj. kluczowego etapu w replikacji.
Amantadyna dla neurologii.
W późniejszych latach, przypadkowo odkryto potencjalną skuteczność w chorobie Parkinsona. Pewna pacjentka w latach 60. XX wieku z objawami choroby Parkinsona przyjmowała amantadynę w celu profilaktyki grypy. Zauważyła ona wówczas znaczną poprawę w zakresie sztywności mięśni, drżenia i spowolnienia. Obecnie głównym wskazaniem do jej stosowania jest leczenie objawów występujących w chorobie Parkinsona oraz zespołach parkinsonowskich, takich jak sztywność, drżenie czy hipokinezja i akinezja.
Mechanizm działania opiera się przede wszystkim na zwiększeniu uwalniania dopaminy z części neuronalnej. Pobudza receptory dopaminowe w OUN przez zwiększenie uwalniania dopaminy z części neuronalnej do przestrzeni synaptycznej. Uważa się, że skuteczność kliniczna amantadyny jest wynikiem antagonizmu leku względem podtypu NMDA receptorów glutaminianowych. Nadaktywność neuroprzewodnictwa glutaminergicznego ma wpływ na powstawanie objawów parkinsonowskich.. Ponadto, amantadyna wywiera istotny wpływ na akumulację i uwalnianie katecholamin w OUN.
Jak każdy lek, również amantadyna może powodować liczne działania niepożądane, jednak warto mieć świadomość, że korzyści z przyjmowania leku w uzasadnionych przypadkach, gdy lek jest wskazany do zastosowania – zazwyczaj są wyższe niż skutki uboczne.
Bardzo często skutkiem ubocznym przyjmowania leku mogą być: obrzęk wokół kostek, siność siatkowata (zwykle po stosowaniu dużych dawek lub po stosowaniu długotrwałym). Mogą również zdarzyć się incydenty związane z: lękiem, ospałością, omamami, stanami splątania, koszmarami sennymi, nerwowością, depresją, bezsennością, bólem głowy, niewyraźną mową, niemożnością koncentracji uwagi, zaburzeniami widzenia, uczuciem kołatania serca, niedociśnieniem ortostatyczne, zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi (nudności, wymioty, zaparcia), jadłowstrętem, suchością w ustach, poceniem się, bólem mięśni. psychozą, drżeniem, dyskinezami (ruchy mimowolne) oraz drgawkami.
Amantadyna a COVID-19
Czas globalnej epidemii, w której wszyscy się znaleźliśmy, przypomniał co stoi najwyżej w hierarchii wartości każdego człowieka. Zdrowie, bo w jego obronie zamknięto granice państw, odwołano loty, zahamowano gospodarkę, dziesiątki milionów osób zostało bezrobotnych… Wiadomo, że wirus rozprzestrzenił się praktycznie na całym świecie i jak dotąd nie opracowano skutecznego remedium. Ostatnio głośno jest na temat amantadyny jako leku, który miałby pomóc w walce z dzisiejszą epidemią. Czy rzeczywiście istnieją ku temu przesłanki?
Na podstawie dotychczasowych badań naukowych prowadzonych na całym świecie powstała publikacja, w której osoby z pozytywnym wynikiem na koronawirusa oraz zmagające się z chorobą Parkinsona i jednocześnie przyjmujące amantadynę nie wykazywały klinicznych objawów ciężkiej postaci choroby COVID-19. Hipoteza jaką postawili sobie badacze zakłada, że amantadyna dzięki swojej lipofilowości przenika do wnętrza wirusa i blokuje kanał wiroporyny COVID-19, zapobiegając uwolnieniu jądra wirusa do cytoplazmy komórki. Mimo braku jasnych dowodów amantadynę można określić jako lek, który przypuszczalnie zmniejsza nasilenie objawów generowane przez koronawirusa.
Na terenie całej Polski obecnie prowadzone są liczne eksperymenty dotyczące wpływu amantadyny na walkę z wirusem SARS-CoV-1. Przykładem mogą być badania, prowadzone przez neurologa prof. Konrada Rejdaka, w kierunku wpływu amantadyny na przebieg choroby u pacjentów z koronawirusem. Według profesora, istnieją dość poważne przesłanki dotyczące tego, iż ten lek mógłby być skuteczny zwłaszcza w tych najwcześniejszych fazach infekcji, dlatego, że hamuje on replikację wirusa i zapobiega zakażaniu kolejnych komórek. Jednakże trzeba również podkreślić, że kiedy dojdzie do ciężkiego zapalenia płuc oraz innych powikłań, to jego skuteczność może być już ograniczona.
Na dzień dzisiejszy (22/11/2020) warto zaznaczyć, że nie ma opublikowanych oficjalnych zaleceń do stosowania amantadyny w leczeniu pacjentów z COVID-19. Brak jest jasnych badań i dowodów, które potwierdzałyby skuteczność, a przede wszystkim bezpieczeństwo stosowania tej farmakoterapii, dlatego warto się dłużej zastanowić nad zbyt pochopnym stosowaniem tego leku u pacjentów zakażonych wirusem SARS-CoV-2.
Źródła:
- Araujo, J. D., Aranda-Martınez, G. E. Aranda-Abreu, Amantadine Treatment for People with COVID-19, Archives of Medical Research 51 (2020), Published by Elsevier Inc.
- E. Aranda-Abreu, M. E.Hernández Aguilar, D. H. Covarrubias, F. R. Durán , Amantadine as a drug to mitigate the effects of COVID-19, Medical Hypotheses, Published by Elsevier Inc.
- Mutschler, G. Geisslinger, H. K. Kroemer, P. Ruth, Mutschler Farmakologia i toksykologia.
- Farmakodynamika, podręcznik dla Studentów Farmacji
