Mononukleoza jest chorobą wirusową, wywołaną przez wirus Ebsteina i Barr (EBV). W nomenklaturze anglosaskiej, w języku potocznym, przyjęło się mówić o mononukleozie jako o chorobie pocałunków „kissing disease”. Nazewnictwo takie jest jednak mylące. Ze względu na niską zakaźność (aby doszło do zakażenia musi dojść do bezpośredniego kontaktu ze śliną), relatywnie często obserwuje się zakażenia mononukleozą spowodowane pocałunkami. W wielu przypadkach kontakt z wirusem jest jednak spowodowany dzieleniem się posiłkiem lub napojami.
Jakie są objawy mononukleozy?
Mononukleoza często przebiega bezobjawowo. Rokuje dobrze i zwykle nie jest powodem do nadmiernych zmartwień. Objawy, jeśli występują, przypominają objawy anginy paciorkowcowej. W przypadku zakażenia mononukleozą można spodziewać się, że po okresie ok. 2 tygodni pojawią się:
- Objawy grypopodobne – bóle, gorączka,…
- Zapalenie gardła i migdałków – nalot na migdałkach, zaczerwienienie, przykry zapach z ust
- Powiększenie węzłów chłonnych – najdłużej utrzymujący się objaw, dotyczy najczęściej węzłów szyjnych (przednich i tylnych) oraz podżuchwowych.
- Powiększenie śledziony – jest to objaw grożący niezwykle rzadkim i niebezpiecznym powikłaniem – pęknięciem śledziony.
- Zapalenie wątroby – relatywnie częsty objaw, zazwyczaj zapalenie przebiega bez żółtaczki
- Osutka skórna – osutka w przypadku mononukleozy, jeśli wystąpi, zazwyczaj przypomina czerwone plamki lub grudki. Charakterystyczna osutka: swędząca, „odropodobna”, pojawia się po podaniu antybiotyków takich jak amoksycylina. Podawanie antybiotyków w mononukleozie spowodowane jest zwykle nietrafną diagnozą i leczeniem ukierunkowanym na paciorkowce wywołujące anginę, myloną z mononukleozą.
Leczenie i zapobieganie mononukleozy
Nie ma swoistych metod leczenia mononukleozy. Leki przeciwwirusowe stosowane są niezmiernie rzadko, tylko w przypadku podejrzenia powikłań limfoproliferacyjnych.
Leczenie mononukleozy nie jest konieczne, w razie potrzeby najczęściej stosuje się leki przeciwbólowe. Zwykle zalecany jest paracetamol. Należy uważać przy przyjmowaniu paracetamolu. Zawsze należy przestrzegać dawek zalecanych w danej grupie wiekowej! Inne leki w mononukleozie stosowane są wedle potrzeb np. w razie duszności związanej z zamykaniem przez obrzęk dróg oddechowych, stosuje się leki z grupy sterydów.
Skuteczność leczenia i unikania powikłań związana jest z pozafarmakologicznymi sposobami poprawy zdrowia. Należy pamiętać o odpoczynku, piciu wystarczającej ilości płynów i unikaniu zbędnego, nadmiernego wysiłku.
Nie istnieje szczepionka skuteczna przeciw wirusowi Ebsteina i Barr. Metody zapobiegania przenoszenia wirusa w populacji opierają się na powstrzymaniu się od oddawania krwi oraz unikaniu dzielenia się posiłkiem/napojami, całowania z nowymi osobami, w czasie potencjalnie infekcyjnym.
