Dlaczego nie wolno lekceważyć zapalenia zatok ?
Infekcje górnych dróg oddechowych, w tym zapalenie zatok są najczęstszym stanem chorobowym w ogólnej populacji. Szacuje się, że większość dzieci przeziębia się przeciętnie 5 razy w roku, natomiast dorośli od 2 do 4 razy. Anatomicznie wyróżniamy 4 pary zatok: czołowe, sitowe i klinowe. Są one przestrzeniami wypełnionymi powietrzem, które łączą się z jamą nosową. Nie wolno lekceważyć objawów, gdyż grozi to poważnymi powikłaniami, jak na przykład zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych czy zapaleniem mózgu.
Zapalenie zatok – patogeneza
Odpowiednie funkcjonowanie zatok zależne jest od utrzymania drożności. W momencie przeziębienia, przestrzenie powietrzne zatok mogą być wypełnione wydzieliną z nosa, ograniczając przy tym aktywność rzęsek w komórkach wyścielających zatoki. Doprowadza to do zalegania płynów w tych miejscach, zwiększając ryzyko zakażenia wirusami, bakteriami czy grzybami. Utrata drożności może być spowodowana także urazem twarzoczaszki, skrzywieniem kostnej przegrody nosa, przebywaniem w zanieczyszczonym środowisku (dym tytoniowy, pyły), a także polipami nosa i mukowiscydozą. Kontakt czynnika alergicznego lub zakaźnego może doprowadzić do obrzęku błony śluzowej, w wyniku czego dochodzi do zaburzenia czynności rzęsek, zagęszczenia śluzu i zakłócenia jego przepływu.
Bardzo często zapominanym czynnikiem ryzyka są powikłania po leczeniu stomatologicznym m.in. stany zapalne okołozębowe po usuwania zębów, czy próchnica. Można więc rzec, iż zapalenie zatok nie stanowi pojedynczej choroby, ale jest grupą chorób o różnej etiologii, jednak o tych samych objawach klinicznych.
Jak rozpoznać zapalenie zatok ?
Konieczne do rozpoznania zapalenia zatok jest uczucie zatkania nosa i/lub obrzęk błony śluzowej nosa, jak również wyciek wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła, powodując kaszel. Objawami miejscowymi jest uczucie bólu rozpierania lub ucisku całej twarzy nasilający się podczas schylania, kichania, kaszlu, a także problemy ze słuchem. W ostrym zapaleniu zatok możliwa jest również utrata węchu.
Jakie są rodzaje infekcji zatok?
W zależności od przebiegu wyróżnia się kilka rodzajów zapalenia zatok.
Ostre zapalenie zatok
Ostre zapalenie zatok trwa najkrócej. Infekcja wirusowa wywołana przez przeziębienie może powodować objawy, które zwykle trwają od 1 do 2 tygodni. W przypadku infekcji bakteryjnej może trwać ostre zapalenie zatok do 4 tygodni. Sezonowe alergie mogą również powodować ostre zapalenie zatok.
Podostre zapalenie zatok
Objawy podostrego zapalenia zatok mogą utrzymywać się do 3 miesięcy. Ten stan często występuje w przypadku infekcji bakteryjnych lub sezonowych alergii.
Przewlekłe zapalenie zatok
Objawy przewlekłego zapalenia zatok utrzymują się dłużej niż 3 miesiące. Często są mniej dotkliwe. W takich przypadkach przyczyną może być infekcja bakteryjna. Ponadto przewlekłe zapalenie zatok często występuje wraz z uporczywymi alergiami lub strukturalnymi problemami nosa.
Zapalenie zatok – domowe sposoby leczenia
- Oczyszczanie błony śluzowej nosa z zanieczyszczeń przez płukanie jam nosa roztworami izotonicznymi i hipertonicznymi wody Hipertoniczne roztwory powodują zmniejszenie obrzęku błony śluzowej nosa. Przykładem preparatu może być Marimer.
- Cieszą się dużą popularnością, gdyż pomagają pozbyć się zalegającej wydzieliny, a także są proste w przygotowaniu: do miski z gorącą wodą dodać sól kuchenna, rumianek, mięte lub olejki eteryczne np. sosnowy, eukaliptusowy czy lawendowy. Przykrywamy głowę ręcznikiem i wdychamy opary przez kilkanaście minut.
- Odpowiednie nawodnienie przez cały dzień
- Stosowanie ciepłych okładów.
- Napary z lipy, tymianku, rumianku, szałwii. Imbir, goździki dodawać do herbaty dzięki nim uzyskamy działania przeciwbakteryjne i rozgrzewające.
- Nebulizacja
Leki
Aby pozbyć się wydzieliny, można spróbować środków obkurczających błonę śluzową nosa i zatok, tym samym zmniejszających obrzęk, w postaci kropel (zawierające chlorowodorek pseudoefedryny, ksylometazoliny) np. Sudafed XyloSpray HA, Xylometazolin WZF, Otrivin. PREPARATY TE NALEŻY STOSOWAĆ OD 5 DO 7 DNI, gdyż grozi to uzależnieniem i pojawieniem się nawracającego obrzęku.
Dostępne są również leki przyjmowane doustnie o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym, a także zmniejszające przekrwienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych np. Ibuprom zatoki, Sinupret (preparat ziołowy).
Kortykosteroidy stosowane są w przypadku infekcji o podłożu alergicznym.
O lekach na zapalenie zatok bez recepty przeczytasz tutaj:
https://www.doz.pl/apteka/k4623-Zatoki
Chirurgia zapalenia zatok
W cięższych przypadkach lekarz może zalecić zabieg chirurgiczny, zwany funkcjonalną endoskopową chirurgią zatok. Przeprowadzany jest on w znieczuleniu ogólnym. Podczas zabiegu zatoki zostają poszerzone poprzez:
- usunięcie części zablokowanej tkanki
- napompowanie małego balonika w zatkanych zatokach, a następnie usunięcie go
W przypadku dłuższego zapalenia zatok (które nie ustępują, w ciągu 5 dni), należy zgłosić się do lekarza, który wdroży odpowiednią farmakoterapię. Odpowiednio w zależności od przyczyny może być to antybiotyk czy inny medykament. Szybką opcją będzie skorzystanie z konsultacji lekarskich online z e-receptą.
Piśmiennictwo:
- Rutter: Opieka farmaceutyczna. Objawy, rozpoznanie i leczenie. Elsevier Urban i Partner.
- Wójcik, A. Szulc, T. Stawińska, Diagnostyka zapalenia zatok obocznych nosa w kontekście badań obrazowych.
- Szczeklik, P. Gajewsk, Interna Szczeklika.
